استفاده از فرهنگ ایرانی اسلامی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی
به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد و آیین رونمایی از کتاب-مجله «اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» با سخنرانی سید محمد بطحایی معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور و سید امیر مرتضوی قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در موسسه همشهری برگزار شد.
سخنرانان این مراسم، با تشریح برخی مسائل و معضلات اجتماعی، درباره چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای موجود صحبت کرده و نقش سمن‌ها در کاهش انواع آسیب‌های اجتماعی را یادآوری و خواستار توسعه و تقویت انواع سمن‌ها در جامعه شدند.
علت‌شناسی آسیب‌های اجتماعی
در ابتدای مراسم، قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه به تقسیم‌بندی انواع آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی با سه مشکل مواجه هستیم. اگر این سه مشکل را مدیریت و حلش کنیم خیلی از مسائل انشالله حل خواهد شد. نکته اول این است که ما به هر آسیبی، به هر جرمی که می‌خواهیم ورود پیدا کنیم حتماً باید آن را علت‌شناسی کنیم. تا زمانی که علل وقوع جرم و آسیب و دلایل زیادش را متوجه نشویم، نمی‌توانیم برایش راهکار تعریف کنیم.
سید امیر مرتضوی افزود: مراکز آموزشی ما هم بیشتر به سمت مقاله‌محوری پیش می‌روند، بدون اینکه راهکار تعریف کنند. اگر بخواهیم برای آن مسئله یا طرح در حوزه پیشگیری از جرایم آسیب‌های اجتماعی توفیق داشته باشیم، نقطه اول این است که تمام تحقیقات و پژوهش ما باید علاوه بر علمی بودن، کاربردی هم باشد که در قسمت دوم، تقریبا با خلأ مواجه هستیم. یکی از ظرفیت‌هایی که می‌تواند در کنار مجموعه حاکمیت کمک زیادی به ما کند، تشکل‌های مردمی است. سازمان‌های مردم‌نهاد اگر با درک صحیح از آسیب‌های اجتماعی و جرایمی که اتفاق می‌افتد به کمک ما بیایند، شاید خیلی از این معضلات و مشکلاتی را که با آنها دست و پنجه نرم می‌کنیم، نداشته باشیم.
تقویت حوزه مشارکت
قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در ادامه گفت: نکته دوم که باز هم مورد کم‌توجهی قرار گرفته است، این است که ما در حوزه مشارکت خیلی ضعیف هستیم. خیلی‌ها دارند در حوزه جوانان، سالمندان، معلولان و یا موضوعات دیگر فعالیت می‌کنند، اما یک هم‌نوایی و هم‌صدایی و هماهنگی بین این گروه‌های مختلف وجود ندارد.
مرتضوی خاطرنشان کرد: بیش از ۲۵۰۰ عنوان مجرمانه وجود دارد. درست است که ما به جرایم اولویت‌دار و آسیب‌های اجتماعی اولویت‌دار می‌پردازیم، اما کارمان چندان کار مشارکتی نیست. این مسأله را باید تقویت کنیم. ما دستورالعملی به نام دستورالعمل نحوه تعامل و مشارکت نهادهای مردمی با قوه قضاییه داریم و این تعامل و مشارکت طرفینی است. نباید بگوییم سازمان‌ها باید بیایند به کمک ما، ولی ما به آنها کاری نداشته باشیم. نه تنها دستگاه قضایی بلکه کل حاکمیت را دارم می‌گویم. بنابر این، اگر می‌خواهیم موفق باشیم باید رویکرد مشارکتی و چند نهادی را تقویتش کنیم.
اعتقاد و باور به کار اجتماعی
مرتضوی در بخش پایانی سخنان خود گفت: نکته سوم، اعتقاد و باور است. اگر یک مدیر یا مسئول به کاری که در حوزه اجتماع انجام می‌دهد اعتقاد و باور نداشته باشد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بر اساس اعتقاد و باور است که کارها پیش می‌رود. در این‌جا، درک شرایط و موقعیت خیلی مهم است. نمی‌شود از کنار مسایل مهم اجتماعی بی‌تفاوت گذشت. وظیفه هر شهروند، احساس تعلق و وابستگی است. اینکه در مشکلات شریک باشد و احساس کند که در همه مسائل کشور نقش دارد و موثر است. وقتی نقش داشت، کار می‌کند. سمن‌ها هم بر اساس همین احساس مسئولیت آمده‌اند و در میدان کار می‌کنند. ما هم از این موضوع استقبال می‌کنیم.
جزیره‌ای عمل کردن تشکل‌های مردمی
در ادامه مراسم، معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور به تعدد تشکل‌های مردمی و جزیره‌ای عمل کردن آنها پرداخت و گفت: در کشور ما بخش‌های مختلفی در حوزه اجتماعی کار می‌کنند که معضل اصلی و اساسی ما، عملکرد جزیره‌ای آن‌هاست. بسیاری از منابع ما به خاطر جزیره‌ای عمل کردن و جداگانه عمل کردن و یکپارچه نبودن این بخش‌ها هدر می‌رود که البته خیلی از آنها هم در اختیار افرادی که در حوزه سمن‌ها و تشکل های مردم‌نهاد کار می‌کنند نیست. بخش‌های حاکمیتی و مدیریتی باید به دنبال رفع این جزیره‌ای عمل کردن باشند و هماهنگی را بیشتر کنند.
سید محمد بطحایی افزود: در این خصوص، چند نکته قابل توجه است. اولین موضوع اینکه متاسفانه ما در حوزه اجتماعی بنا به دلایلی به سمتی رفتیم که وقتی اسم پدیده‌ها و امور اجتماعی مطرح می‌شود، تنها بخش سلبی یعنی آسیب‌های اجتماعی آن در ذهن‌مان متبادر می‌شود. به خاطر همین مسأله، ظرفیت‌های بسیار فراوان ایجابی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
کاهش دو آسیب اجتماعی
معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور گفت: ما واقعا احتیاج داریم سمن‌ها داخل میدان بیایند یا اگر سمن‌هایی در این حوزه هستند، تقویت شوند و گسترش پیدا بکنند تا در حوزه‌های ایجابی کارهای بهتر و بیشتری صورت گیرد. باید به سمتی حرکت کرد که ظرفیت‌های سلامت اجتماعی و سرمایه اجتماعی را در جامعه افزایش پیدا کند و از ظرفیت‌های فراوانی که در فرهنگ ایرانی و اسلامی داریم استفاده شود. در حال حاضر ما فقط با تلخی‌های حوزه اجتماعی سر و کار داریم و هیچوقت به فرصت‌ها توجه نمی‌کنیم.
بطحایی افزود: دو آسیبی که خوشبختانه در طی ۱۰ سال گذشته کاهش پیدا کرده، یکی نزاع‌های جمعی بوده که این موضوع نشان‌دهنده بالا رفتن فرهنگ امید در کشور است؛ البته سیاست‌های سختگیرانه در نزاع‌های جمعی که توسط قوه قضاییه و نیروی انتظامی اعمال شده هم در کاهش این موضوع بی‌تاثیر نبوده است. دومین آسیبی که کاهش پیدا کرده موضوع فرار دختران و خانم‌ها از خانه است که سیر نزولی داشته است. خوشبختانه این دو موضوع، کاهش پیدا کرده و بقیه آسیب ها یا ثابت مانده یا متاسفانه سیر صعودی داشته است.
توجه به آثار و پیامدهای آسیب‌ها
سید محمد بطحایی در بخش پایانی سخنانش گفت: ما وقتی صحبت از کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌کنیم، منظورمان این است که این منحنی پایین بیاید و عدد کم شود. اما یک مولفه که باز هم ما به آن کمتر پرداخته یا توجه نکرده‌ایم، مقابله با آثار و پیامدهای آسیب‌های اجتماعی است. وقتی یک نفر درست یا غلط خودکشی می‌کند و خودکشی‌اش هم ناموفق بوده و به لطف خداوند نجات پیدا کرده، این فرد کسی است که یک مرتبه دست به خودکشی زده و تحقیقات و بررسی نشان می‌دهد احتمال اینکه مجدداً دست به این اتفاق بزند زیاد است. یعنی احتمالش بالا می‌رود. ما به عنوان کسانی که در حوزه اجتماعی توی میدان آمدیم، برنامه‌های زیادی برای مقابله با آثار و پیامدهای این آسیب‌های اجتماعی نداریم.
وی افزود: برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، ما باید زمینه را برای گسترش سمن‌ها فراهم کنیم. تعداد و سرانه سمن‌ها در کشور بسیار کم است. بر اساس آمار غیررسمی، ما بالای ۲۰۰ هزار تشکل داریم. البته منظور فقط سمن‌ها نیست و انواع و اقسام تشکل‌ها از جمله گروه‌های جهادی و انواع خیریه‌ها را شامل می‌شود. ولی این عدد کاغذی و ثبتی است. وقتی توی میدان می‌رویم، خیلی از این سمن ها به دلیل سختی کار فعال نیستند و آمارها کمتر از ۱۰ هزار تشکل فعال را گزارش می‌کنند.
در بخش پایانی این مراسم، از چهار مسئول تشکل‌های مردم‌نهاد تقدیر و از کتاب-مجله «اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» رونمایی شد.
