انجام رفراندوم تغییر توسط بازرگان و خروج هشت هزار یهودی از ایران

خبرگزاری مهر_ گروه فرهنگ و ادب: پنجمین قسمت از روزشمار دهه فجر انقلاب اسلامی، مربوط به شانزدهم بهمن ۱۳۵۷ است.

در پنجمین روز از بازگشت امام خمینی (ره) تظاهرات مردمی و اعتصاب بازاریان و کارکنان به سراسر کشور سرایت کرده بود، مردم تهران به پا خواسته و یک صدا علیه دولت غیرقانونی شعار می‌دادند.

تحصن کارمندانِ سازمان‌ها و ادارات در تهران که از روزهای قبل آغاز شده بود در ۱۶ بهمن ۵۷ به وزارت امور خارجه رسیده بود و نخست وزیر به وزرا دستور داد، فقط به کارمندانی که سر کار حاضر می‌شوند حقوق پرداخت شود.

مردم هر روز و هر ساعت یا خودشان وقایع تازه‌ای رقم می‌زدن یا با اتفاقی جدید مواجه می‌شدند.

در ۱۶ بهمن ۵۷ مراسم معارفه مهندس بازرگان در آمفی تئاتر مدرسه علوی برگزار وحکم نخست وزیری دولت موقت ایشان، رسماً اعلام شد. در ابتدای مراسم حضرت امام در بیاناتی با اشاره به آشفتگی حاکم بر کشور، برلزوم غلبه بر این آشفتگی‌ها تاکید کردند. ایشان با اشاره به عدالت امام علی (ع) فرمودند: ما می‌خواهیم یک همچو حکومت عدلی ایجاد کنیم.

ده‌ها خبرنگار داخلی و خارجی، گروه‌های مختلف مردم و جمعی از نزدیکان و یاران امام در سالن مدرسه‌ی علوی اجتماع کرده اند.

پس از بیانات امام، حکم و فرمان نخست وزیری که با اتفاق آرا شورای انقلاب و تصویب امام خمینی صادر شده بود، توسط حجت الاسلام والمسلمین رفسنجانی در حضور حضرت امام و آقای بازرگان قرائت شد.

انجام رفراندوم تغییر نظام به جمهوری اسلامی توسط بازرگان

حضرت امام در حکم نخست وزیری بازرگان، وی را موظف به انجام رفراندوم تغییر نظام به جمهوری اسلامی، تشکیل مجلس مؤسسان (خبرگان) برای تصویب قانون اساسی، برگزاری انتخابات مجلس شورا طبق قانون اساسی جدید و انتخاب هیأت وزیران بدون در نظر گرفتن روابط حزبی کردند. در متن حکم آمده است: بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و قانونی ناشی از آرا اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است… جنابعالی را مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم.

مهندس مهدی بازرگان سپس در حضور حضرت امام حکم نخست وزیری را از دست حجت الاسلام والمسلمین رفسنجانی گرفت و سپس به ایراد سخنرانی پرداخت.وی در بخشی از سخنان خود گفت: خدای بزرگ را شکر می‌کنم که چنین اعتبار و حسن شهرتی را که به هیچ وجه اهلیت و لیاقت آن را نداشتم، به من ارزانی داشته و همین موهبت الهی باعث شده که آیت الله، ابراز اعتماد و ارجاع چنین مأموریتی را به بنده عنایت بفرمایند و همچنین تشکر از ملت ایران می‌کنم.

حضرت امام در فرمایشات خود بعد از سخنان مهندس بازرگان، از مردم خواستند تا با تظاهرات آرام و از طریق مطبوعات، نظر خود را درباره دولت بازرگان ابراز نمایند.

بختیار نیز به دنبال انتخاب بازرگان به ریاست دولت موقت گفت: در ایران تنها یک حکومت وجود خواهد داشت.

البته بازرگان پس از خروج امام از محل جلسه، در رابطه با تهدید بختیار در مورد نخست وزیری دولت موقت، گفت: این تهدیدها کوچک‌تر از آن است که بتوان درباره آن اندیشه کرد.

انتصاب بازرگان برای کشورهای همسایه به قدری مهم بود که رادیو مسکو برای اعلام نخست وزیری بازرگان، برنامه خود را قطع کرد.

همچنین در همین روز ۲۸ نماینده مجلس استعفا دادند. آیت‌الله گلپایگانی نیز بازگشت حضرت امام به میهن را به ایشان تبریک گفت و با صدور پیامی خطاب به ارتش، از فرماندهان نظامی خواست تا از رویارویی و مقابله با انقلاب اسلامی بپرهیزند.

در این میان چند وزارتخانه، از جمله وزارت آموزش و پرورش، امور اقتصاد و دارایی، بهداری و دادگستری توسط ارتش اشغال شد. اعضای شورای انقلاب، از جمله آیت‌الله محمد بهشتی، آیت‌الله مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان با تماس‌های‌شان با فرماندهان ارتش سعی کردند ارتش را بدون خونریزی با مردم متحد کنند.

مردم نیز با گل و اشک و شعارهای انقلابی و برادرانه به استقبال ارتشیان رفتند.

خروج هشت هزار یهودی از ایران

بر اساس اعلام برخی خبرگزاری‌ها تا ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ حدود ۸۰۰۰ یهودی از ایران خارج شدند.

مجله تایم در این روز نوشت سالیوان، سفیر آمریکا در ایران از همکاران خود خواست با مخالفان رژیم گفت‌وگو کرده و سیاست آمریکا را برای آنان تشریح کند.

آسوشیتدپرس هم گزارش داد با توجه به اینکه شانس موفقیت بختیار روز به روز کمتر می‌شود، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به ابراز حمایت ملایم از بختیار بسنده کرد.

رئیس وقت سازمان سیا هم در سخنانی اعتراف کرد در رابطه با پیش‌بینی مسائل ایران، ناکام بودیم. چیزی که پیش‌بینی نمی‌کردیم که یک مرد ۷۸ ساله که مدت ۱۴ سال در تبعید بود این نیروها را به هم پیوند زد.

حزب توده از شورای انقلاب اسلامی اعلام پشتیبانی کرد اما سازمان چریک‌های فدایی خلق، در مخالفت با شورای انقلاب طی اعلامیه نوشت: شورای انقلاب باید توسط میلیون‌ها اعتصاب کننده تشکیل شود. گفتنی است که این گونه سازمان‌ها که تنها خود را قیام خلق می‌دانند، اعتماد و حمایت میلیونی مردم از حضرت امام را ندیده گرفته و به دنبال جایگاهی در آینده نظام برای خود هستند.