انسان‌دوستی در شعر نظامی الهام‌بخش شاعران متاخر شده است
به گزارش خبرگزاری مهر، ویژه برنامه‌ای به مناسبت بزرگداشت حکیم نظامی توسط رایزنی فرهنگی دیروز شنبه ۱۹ اسفند با حضور علی مجتبی روزبهانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، مارال آق مرادوا مدیر بخش بین‌الملل دانشگاه، بهار آتانیازوا رییس دپارتمان زبان فارسی و جمعی از استادان و دانشجویان گروه زبان فارسی دانشگاه دولت محمد آزادی و فارسی آموزان رایزنی فرهنگی در سالن اجتماعات رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در عشق‌آباد برگزار شد.
علی مجتبی روزبهانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان ضمن قدردانی از رایزنی فرهنگی، با اشاره به حکیم نظامی، شاعر پارسی گوی قرن ششم هجری به عنوان یکی دیگر از گوهرهای ایران زمین گفت: از لحاظ ادبی و شکلی، ویژگی اصلی حکیم نظامی در آثار خود، قدرت وی در داستان‌سرایی، تصویرسازی و شخصیت پردازی است که بیشتر سعی کرده با توجه به فرهنگ عامه مردم، اندیشه‌های عرفانی و فلسفی خود را به زبان شعر بیان نماید که نماد این هنر و داستان سرایی را می‌توان در خسرو و شیرین به عنوان شیرین‌ترین حکایت عاشقانه رایج در میان مردم مشاهده کرد.
وی افزود: یکی دیگر از وجوه آثار نظامی، نگاه او به انسان و هویت انسانی است. در اندیشه نظامی، انسان در محور و مرکز قرار دارد و همه پدیده‌ها به سوی او و همگام با او و در ارتباط مستقیم با او در حرکت می‌باشند. انسان دارای یک جنبه فیزیکی و یک جنبه روحی است؛ دنیای شرق و غرب، انسان واحد آمیخته شده از روح و ماده را به دو نیمه رقیب هم تقسیم کرده، به طوری که غرب تلاش‌های دردناک روح خویش را با فرو رفتن در دنیای مادی فراموش می‌کند و شرق با برگزیدن روح و بد و پلشت دانستن ماده در بینوایی و فلاکت به سر میبرد در حالی که هویت انسان، تلفیقی از روح و ماده است و این هویت، قابل تقسیم نیست.
روزبهانی ادامه داد: نظامی به عنوان متفکر مسلمان و آگاه برای ساختن جامعه آرمانی به سه بُعد وجود انسان یعنی اخلاق فردی و تزکیه اجتماعی، تعامل با همنوعان و نهایتاً صفات معنوی و روحانی انسان، توجه نشان داده است. او در پنج گنج به هر سه بعد وجودی انسان عنایت داشته و به تعریف انسان و صفات معنوی او پرداخته است. همچنین؛ مسایل مربوط به انسان دوستی در اشعار نظامی، جنبه‌های فلسفی جدید به خود می‌گیرد و به صورت نیروی عمده‌ای در ادبیات درمی‌آید و الهام بخش شاعران متاخر می‌شود. بدون تردید می‌توان گفت نظامی از معدود شاعرانی است که در کنار مردم و محرومان در سده ششم، قرار داشت. از این جهت می‌توان شباهت‌های بسیاری بین آثار مختوم قلی فراغی شاعر پرآوازه ترکمن ایرانی که میراث مشترک دو کشور است و سال جاری نیز مصادف با سیصدمین سالگرد ولادت وی است با آثار حکیم نظامی یافت.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان در پایان با قدردانی از حسن نظر و تأکیدات مقامات عالی ترکمنستان بر گسترش همکاری‌های فرهنگی بین دو کشور به نظامی و هویتی که وی برای زن به عنوان یک انسان قائل است اشاره کرد و گفت: نظامی خلاف دیدگاه مردم عصر خود در یک جامعه مردسالار که زن را فقط به دلیل زن بودن محکوم می‌دانستند هویتی والا برای زنان در نظر گرفته است. وی علاوه بر توصیف زیبایی و جذابیت ظاهری زنان قصه‌هایش، یک سیر صعودی و متعالی برای آنها متصور می‌شود که تأثیر آن در کل داستان، غیرقابل انکار است. در واقع، نظامی زنان را مکمل هویت مردان دانسته از این رو در کنار هر قهرمان مرد، این مظهر زیبایی را قرار داده تا نقش تربیتی و انسان سازی خود را در مورد مردان ایفا کند.
در ادامه این‌مراسم نوید رسولی رایزن فرهنگی کشورمان در ترکمنستان با اشاره به حکیم نظامی و گرامیداشت مقام و منزلت شاعر بزرگ پارسی گوی ایرانی در تقویم ملی ایرانیان گفت: اگر آسمانِ ادبِ پارسی را هفت ستاره درخشان، روشن کرده باشند، بی‌گُمان، یکی از این هفت اخترِ رَخشنده و تابناک، «نظامیِ گَنجوی» است.
وی ادامه داد: اسنادی در کتب مختلف وجود دارد که به تفرشی بودن نظامی اشاره کرده است و روستای «طاد» که از توابع تفرش است به عنوان زادگاه اصلی نظامی عنوان شده است. از مهم‌ترین دلایل آن، وجود شعر معروف خود نظامی و بیت شعری از شیخ بهایی است: نظامی که در شهر گنجه گُم است ولی از دهستان شهر قم است / به تفرش دِهی هست «تا» نامِ او نظامی از آنجا شده نامجو.
رایزن فرهنگی کشور ایران در ترکمنستان با اشاره به تأثیر پذیرفتن نظامی از فردوسی به برخی ویژگی‌های نظامی که در اشعارش آمده اشاره کرد و گفت: نظامی همچون فردوسی، آغازِ هر جُستارِ داستانی اش را با نامِ خداوند آغاز می‌کند. ای نامِ تو، بهترین سرآغاز بی نامِ تو، نامه کِی کنم باز؟. نظامی همچون فردوسی، به ایران دلبسته و وابسته است و می‌کوشد فرهنگِ ایرانی را در آئینه داستان‌های عاشقانه بازتاب دهد. ایران را در میانِ کشورهای جهان، در جایگاهی بلند می‌نشانَد و به چنین کاری می بالَد: همه عالَم تن است و ایران دل نیست گوینده زین قیاس خِجِل / چون که ایران، دلِ زمین باشد دل ز تَن بِه بود، یقین باشد! / نظامی همچون فردوسی، سخت به دانش و خِرد، گِرایش دارد / دانش طلب و بزرگی آموز تا بِه نگرند، روزت از روز / گر دل دهی ای پسر بِدین پند از پندِ پدر شوی برومند.
وی افزود: نظامی همچون فردوسی، به نیکی و نیکویی اندرز می‌دهد و راهِ درستِ زندگی را در انجامِ کارهای نیک و پسندیده می‌بیند. عُمر به خشنودیِ دل‌ها گُذار تا ز تو خشنود شود کِردگار / به ویژه، درباره مِهرورزی و جوانمردی، سخنی ارزشمند دارد که امروزه، زبانزدِ همگان است: گرم شو از مِهر و ز کین سرد باش چون مَه و خورشید جوانمرد باش / هر که به نیکی عمل آغاز کرد نیکیِ او رویْ بِدو باز کرد.
رسولی گفت: نظامی همچون فردوسی، سَرسِپُردة عشق و زیبایی و شادی و نیکی است: فلک جُز عشق، محرابی ندارد جهان بی خاکِ عشق، آبی ندارد
وی افزود: حکیم نظامی گنجوی، بدون هیچ تردیدی، یکی از پایه‌های محکم ادبیات کلاسیک فارسی است. او با استادی تمام، در کنار شاعران بزرگی مانند فردوسی و سعدی قرار می‌گیرد که توانستند سبک و روش ویژه خود را خلق کنند. روزی بیاید که دوستدارانِ راستینِ نظامی از هر کُجای جهان، به یاریِ اندیشه بُلندِ دانشوری چون او، جهان را به جایِ بهتری برای زندگی تبدیل کند.
در ادامه بهار آتانیازوا رییس گروه زبان فارسی دانشگاه دولت محمد آزادی در سخنان خود با اشاره به مشرق زمین به عنوان سرزمین متفکران، فیلسوفان و اندیشمندان بزرگ گفت: مشرق زمین به عنوان سرزمین اندیشمندانی نظیر خوارزمی، بیرونی، فارابی، ابن سینا، حافظ، فردوسی، عمر خیام، نظامی و مختوم قلی که آثار شگفت انگیزی در تاریخ و فرهنگ باستانی برجای گذاشته اند.
وی نظامی را شاعر و دانشمند قرن دوازده و از شخصیت‌های بزرگ جهان معرفی کرد و گفت: نظامی اثری فراموش نشدنی در تاریخ ادبیات مشرق زمین برجای گذاشته است. او در مثنوی سرایی در ردیف استادانی چون سعدی، فردوسی و رومی و در غزلسرایی در ردیف شاعری بزرگ چون حافظ قرار می‌گیرد.
آتانیازوا در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به دیدگاه علمی و فلسفی نظامی و تبدیل آن به نظم گفت: نظامی شاعر دانشمندان است، چرا که در آثار نظامی در مورد فلسفه، عرفان، تصوف، نجوم، طالع بینی، هندسه، جغرافیا، کانی شناسی، تاریخ ادبیات به طور کامل سخن رانده شده است.
رییس گروه زبان فارسی دانشگاه دولت محمد آزادی در پایان سخنان خود، مطالعه میراث ادبی و تبلیغ و ترویج آثار بس ارزنده نظامی و انتقال اندیشه‌های این شخصیت بزرگ مشرق زمین به نسل‌های آتی را از جمله اولویت‌های اساسی دانست.
این مراسم با اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری، اجرای نقالی داستان «خسرو و شیرین»، خواندن مقاله و اشعاری از این شاعر بزرگ پارسی گوی توسط دانشجویان دانشگاه آزادی و فارسی آموزان رایزنی فرهنگی همراه بود.
