فارسی زبان مقاومت و ایران تنهای صدای بلند ضد استعماری است

به گزارش خبرنگار مهر، آئین پایانی اجلاس نیشابور برگزار شد. در این آئین که عصر دیروز یکشنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۳ در سالن دکتر سخایی دانشگاه نیشابور برگزار شد، اساتید مختلف از دانشگاه‌های داخل و خارج کشور به سخنرانی پرداختند.

در آغاز مراسم گزارشی تصویری از کارگروه‌های منطقه‌ای که دیروز برگزار شد برای حاضرین به نمایش درآمد و سپس کورش مقتدری و محمد اورعی، دبیران کارگروه‌ها ارائه گزارش داشتند و اساتید داخلی و خارجی شرکت کننده در کارگروه‌های روز گذشته را برای بیان سخنان فراخواندند.

زبان فارسی برای یک کشور و یک عقیده و یک دین و ایدئولوژی نیست

در ابتدا رمضان بامری از دانشگاه کراچی پشت تریبون آمد. او که به علت لغو پروازها به صورت زمینی خودش را به اجلاس رسانده بود، گفت: زبان فارسی زبانی است که ما را در یکجا جمع می‌کند، زبانی شیرین و فرهنگی است. دانشگاه کراچی سال ۱۹۵۰ تأسیس شد و در همان سال با تلاش دکتر غلام سرور رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کراچی پایه گذاری و تدریس شد. در حال حاضر این دانشگاه هفت استاد دارد و قبلاً از ایران استاد اعزامی هم داشته‌ایم.

وی سپس به بیان دشواری‌ها پرداخت و افزود: با تلاش خانه فرهنگ ایران در پاکستان قول داده شده که اساتید زبان فارسی برای این دانشگاه بفرستند، یکی از مشکلات ما این است که کتاب‌های جدیدی که در ایران چاپ می‌شود، به دست ما برسد. دومین مسئله این است که دانشجویان بتوانند دوره‌های یک ماهه و دو ماهه به ایران بیایند، تا به محیط زبان و فرهنگ ایران آشنا شوند؛ که اگر این شرایط برایشان فراهم باشد خیلی خوب است. زبان فارسی برای یک کشور و یک عقیده و یک دین و ایدئولوژی نیست، و می‌تواند دین را به ما بیاموزد.

لغات فارسی هنوز در زبان فیلیپینی وجود دارد

جونیور سیویلیا سخنران بعدی که از دانشگاه فیلیپین آمده بود اظهار داشت: این اجلاس فرصت خوبی بود برای ما اساتید دانشگاه مختلف برای حل مشکلات مان. دانشگاه فیلیپین از سال ۱۹۰۸ تأسیس شد و فقط برای کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌هایی برای مطالعه آسیا و جنوب شرقی آسیا و خاور میانه و ایران شناسی دارد. ما ۲۰ سال پیش رشته زبان فارسی را تأسیس کردیم و نمایشگاه‌های مختلف برگزار کردیم، تا فیلیپینی‌ها بتوانند از این طریق با تمدن و فرهنگ فارسی آشنا شوند. قبل از اینکه فیلیپین مستعمره بشود، تجارت‌هایی داشته و برای همین لغات فارسی هنوز در زبان فیلیپینی وجود دارد. ما این رشته را تأسیس کردیم که مردم بتوانند فارسی بنویسند. دفتر فرهنگی ایران کتاب‌های بسیاری برای فیلیپینی‌هایی که می‌خواهند روی زبان فارسی کار کنند، فرستاده؛ که از آنها تشکر می‌کنیم.

او در ادامه درباره چالش‌های شأن سخن گفت: ما الان توافقنامه‌ای با دانشگاه تهران داریم که برای ما استاد بفرستند، دومین نکته کتاب و فیلم‌های مستند است که ما در این زمینه کمبود داریم. با این چالش‌ها میگویم فضای گسترده‌ای برای کار مشترک وجود دارد، ما باید بتوانیم یک شبکه بشویم، تا همکاری و پژوهش‌های مان را از طریق اینترنت انجام دهیم. این فرصت خوبی است برای همکاری.

پس از پایان سخنان او، کورش مقتدری اظهار کرد: ما در نظر داریم دانشگاه معین برای هر دانشگاه خارجی داشته باشیم، و همین الان دانشگاه خلیج فارس، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه شیراز برای همکاری با دانشگاه فلیپین اعلام آمادگی کردند.

فارسی زبان رسمی و فرهنگی در کشمیر است

سپس پیام تصویری جهانگیر اقبال از هند پخش شد که نتوانسته بود در این اجلاس حاضر شود. وی گفت: فاصله فیزیکی نمی‌تواند ما را از هم دور کند، چرا که پیوندهای عمیق فرهنگی ما را به هم نزدیک می‌کند.

اقبال پس از سپاسگزاری و تسلیت به مردم شریف و بزرگ ایران برای حوادث اخیر و شهادت سید حسن نصرالله به بیان تاریخچه زبان فارسی در کشمیر پرداخت و گفت: زبان فارسی در زمان سلطنت در مغولان هند زبان بزرگان و دربار شد و بعد با نگارش کتاب‌هایی به زبان فارسی این زبان در کشمیر گسترش پیدا کرد و به سمت اوج رفت. و شاعران زیادی مانند غنی کشمیری در این خطه پرورش یافتند و دانشمندان زیادی ظهور کردند. همچنین شاعران به تقلید از فردوسی به سرایش شاهنامه‌های مربوط به شاهان کشمیر پرداختند، که بسیاری شأن هنوز فهرست بندی نشده و در معرض فراموشی قرار دارند. فارسی زبان رسمی و فرهنگی در کشمیر است، و ن نه تنها در دربارها، بلکه در میان مردم عادی بسیاری از مدارک با زبان فارسی نوشته می‌شد. کتب درسی و دینی به زبان فارسی نوشته می‌شد، به‌دلیل همین تأثیرات کشمیر به ایران صغیر معروف شده است.

سپس دو فایل صوتی دیگر پخش شد، یکی از محمد صادق حسینی از دانشگاه پتنا دهلی هند، و دیگری از دکتر کلیم اصغر از دانشگاه هند از برگزاری این اجلاس تشکر کرد و برای همکاری اعلام آمادگی کرد.

در ادامه محمد اورعی اساتید شرکت کننده در کارگروه‌ها را معرفی و خلاصه‌ای از مسائل و مشکلات آنها را اعلام کرد، همچنین نمایندگان دانشگاه‌های ایران برای برگزاری دوره‌های مهارت افزایی اعلام آمادگی کردند. در نهایت امید است با راه اندازی دبیرخانه این کارها پیگیری شود.

درخواست ضبط درس گفتارها و فراهم کردن شرایط تحصیل مجازی دختران افغانستان

داوود منیر از دانشگاه هرات در این‌مراسم گفت: به نام خداوند جان و خرد / کزین برتر اندیشه بر نگذرد. وی سپس با تشکر از برگزاری این اجلاس و همکاری، ابراز امیدواری کرد برآیند نتایج این اجلاس همهمه را بهره مند کند. دو گروه زبان و ادبیات فارسی دارند که یکی آموزگار تربیت می‌کند و یکی کارشناس ادبیات تربیت می‌کند.

وی افزود: در افغانستان زبان فارسی زبان علمی دانشگاه‌ها است. امیدوارم رابطه خوب جمهوری اسلامی ایران با حاکمیت فعلی افغانستان موجب رشد و ماندگاری زبان فارسی شود، ارتباطات محکم‌تر بشود و حتی در ولایاتی که زبان اصلی شأن فارسی نیست فارسی پیوند محکم‌تری داشته باشد. از طرف دیگر چون خانمها از تحصیل محروم شده‌اند، اساتید با ضبط درس گفتارها بتوانند دانشگاه مجازی برایشان داشته باشند. در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و بعدها دکترا. همچنین برگزاری محافل و مجالس شعرخوانی و شعر شنیدن خیلی مؤثر است، تا شاهد شکوفایی زبان فارسی باشیم تا بتواند زبان علمی دنیا باشد.

آرزوی ما معرفی ایران از خلال زبان و ادب فارسی است

غلامرضا مصدری از دانشگاه علامه طباطبایی سخنران بعدی بود، که گفت: نیشابور چشم و چراغ خراسان و ایران است. دانشگاه علامه بیش از ۳۰۰ دانشجو و ۱۷ استاد در رتبه‌های مختلف دارد. وی اعلام آمادگی کرد دانشگاه علامه ادامه این اجلاس را به عهده بگیرد و از اساتید پذیرایی کند، و همچنین دانشجو در مقاطع ارشد و دکتری و در دوره‌های دانش افزایی بپذیرد، و هم اساتید دانشگاه‌های دیگر را برای دانش افزایی بپذیرد. آرزوی ما معرفی ایران از خلال زبان و ادب فارسی است.

اصطلاحات اسلامی در قزاقستان فارسی است

سپس خانم ایمان بورانبایوا از دانشگاه ملی فارابی در آلماتی قزاقستان به ایراد بیانات خود پرداخت و ضمن ابراز شادی از حضور در وطن خیام و فردوسی که معروفترین شاعران خراسان در قزاقستان هستند، گفت: اسلام از طریق خراسانیان و بدون خونریزی و با صلح اسلام وارد سرزمین ترک زبان‌ها شد. برای همین اصطلاحات اسلامی در قزاقستان فارسی است، مثلاً نماز بامداد، نماز پیشین، نماز دیگر، نماز خفتن و… کلمات فارسی زیادی در زبان قزاقستان وجود دارد. در دانشگاه فارابی ۳۵ سال است که زبان فارسی در رشته شرق شناسی تدریس می‌شود. دانشجویان کمی داریم در قزاقستان، ولی دولت قزاقستان علاقمند است در رشته ایرانشناسی بیشتر دانشجو داشته باشیم.

ما مترجم نمی‌خواهیم، محقق می‌خواهیم

در بخش بعدی محمدکاظم کهدویی از دانشگاه یزد به سخنرانی پرداخت، او ضمن تشکر از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه نیشابور برای برگزاری اجلاس‌های این چنینی که اولی در دهلی و دومی این جلسه در نیشابور است گفت: امیدواریم جلسه‌های سالانه بیشتری با حضور اساتید برگزار شود. مطالبی که مطرح می‌شود بسیار مهم است، من در دپارتمان‌های کشورهای مختلف حضور داشته ام و این تجربه را دارم، بهتر است که این جلسات منقطع نشود و ادامه دار باشد. این سازمان در ۶۰ کشور نماینده دارد و خوب است این نمایندگان اساتید زبان فارسی باشند که بتوانند به ترویج و تقویت زبان کمک کنند، و نه فقط زبان فارسی بلکه ادبیات فارسی را گسترش دهند و آموزش دهند. نکته بعد این است که ما مترجم نمی‌خواهیم، محقق می‌خواهیم در هرکدام از این کشورها، بخصوص در دانشگاه‌های هند و پاکستان و چین.

متناسب آموزش مردم عراق کتاب زبان فارسی نداریم

میثم الدغلاوی از دانشگاه بصره عراق در سخنانی اظهار داشت: ایران و عراق قرن هاست که تاریخ مشترک داند و روابط هم روز به روز در حال گسترش است. طبق اعلام سرکنسولگری ۲۰۰۰ خانم ایرانی با عراقی‌ها ازدواج کرده‌اند و فرزندانی دارند. زبان فارسی در شهرهای کربلا و نجف و کاظمین در حال گسترش است که در زیارت اربعین هم این موضوع دیده می‌شود. در دانشگاه‌های عراق، دانشگاه‌های بغداد و واسط و بصره گروه زبان فارسی دارد، در دانشگاه بصره الان یک گروه است و تلاش می‌کنیم دانشکده مستقل بشود. مراکز مستقل آموزشی زبان فارسی در بغداد و نجف و کربلا و واسط و بصره هست، شهرهای اماره و ناصریه هم درخواست کرده اند. دانشجویان حاضر در ایران هم تعداد شأن زیاد است، پارسال در دانشگاه آزاد به تنهایی ۵۵ هزار دانشجوی عراقی داشت. بازرگانان و کسانی که برای معالجه به ایران می‌آیند، نیاز به یادگیری زبان فارسی دارند و کتاب می‌خواهند برای زبان آموزی فارسی‌. متناسب آموزش مردم عراق کتاب نداریم، به ابزار کمک آموزشی نیاز داریم، داستان در سطوح مختلف نوشته شود، فیلم مؤثر است، یا رادیو، یا سایت که بشود افراد را ارجاع داد.

وی افزود: بین وزارت خانه‌ها تفاهم نامه نوشته شده، دانشگاه‌ها هم می‌توانند از این تفاهم نامه‌ها استفاده کنند، ما به استاد نیاز داریم.

دیپلماسی نسخه‌های خطی در جهان فرهنگی

مجتبی مجرد از دانشگاه بجنورد، نکته‌ای که مغفول باقی ماند این است که ما در جهان فرهنگی می‌توانیم دیپلماسی نسخه‌های خطی داشته باشیم. ما ۴ میلیون نسخه خطی در سراسر جهان داریم، ده تا ۲۰ درصد آن به زبان فارسی است، که بنیادهای مکتوب زبان ماست. همانطور که اگر شاهنامه نبود زبان فارسی نداشتیم، ما فقط زبان آموز نمی‌خواهیم، مترجم و مصحح هم می‌خواهیم. بخش عمده‌ای از آنها در هندوستان و پاکستان و ترکیه است که باید برایشان مصحح تربیت شود تا از بین نرود. کشورهای اروپایی ما را دعوت می‌کنند، اما در دانشگاه‌های آسیایی این اتفاق نمی‌افتد. متولی این امر باید در ایران باشد، و کارگروهی تشکیل شود با هدف تبادل تجربه تصحیح نسخه‌های خطی.

کسی که می‌خواهد زبان و فرهنگ فارسی را بخواند باید بتواند متن بخواند

محمودی از دانشگاه شیراز سخنران بعدی بود که گفت: در سال ۱۳۳۳ بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز افتتاح شد، و امسال هفتادمین سال فعالیت این دانشگاه است که مراسمی در دانشگاه برگزار خواهد شد. این دانشگاه در دکتری و ارشد ۴ گرایش دارد، همچنین مرکز پژوهش و دانشکده مطالعات ادبیات کودک و نوجوان دارد. وی اعلام کرد دانشگاه شیراز آمادگی همکاری با کشورهای آسیایی را دارد، هر سال ۱ یا ۲ نفر به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود برای تدریس و همکاری در زمینه گسترش ادبیات فارسی.

او در ادامه به تأیید سخنان سخنران قبلی پرداخت و افزود: نکته‌ای که دکتر مجرد گفتند بسیار مهم است، دانشگاه‌های گرجستان و علیگر نسخ خطی فراوانی دارند که باید تصحیح شوند. متأسفانه هندوستان و ترکیه همکاری نمی‌کنند برای واگذاری نسخ خطی. نکته بعدی که در سخنان عزیزان بود این است که استقبال کم جوانان و نوجوانان از زبان فارسی ضعف آنها نیست. ضعف ماست که در اعزام نیرو به تخصص توجه نمی‌کنیم. باید دلسوزانه این کار به متخصصین دانشگاهی زبان و ادب فارسی واگذار شود. کسی که می‌خواهد زبان و فرهنگ فارسی را بخواند باید توان داشته باشد متن را بخواند. برای گسترش زبان فارسی متخصص ادبیات لازم است.

بسندگی دو هزار دانشجو در زبان فارسی، در مرکز آزفای دانشگاه قم

رضایی جمکرانی از دانشگاه قم هم در این‌مراسم گفت: دانشگاه قم ۵ دهه قدمت دارد و ۲۰۰۰ دانشجو دارد در دانشکده ادبیات. مرکز ازفای دانشگاه دوهزار دانشجو بسندگی زبان دریافت کرده‌اند. متولی گسترش زبان فارسی کسی نیست و تشتت کار را بغرنج کرده، صمن اینکه کسی که مسیر را طراحی می‌کند باید از کشورهای مختلف را بشناسند. باید از تجربه اساتید استفاده شود، کشورهای مختلف مثل چین و کره که همه چیز بر مدار اقتصاد است استادی می‌خواهیم که زبان فارسی را تدریس کنند.

اهمیت هوش مصنوعی در جهان آینده

محمدحسین رحماندوست رئیس دانشگاه نیشابور سخنران بعدی بود که گفت: تاریخ دانشگاه نیشابور به نظامیه بغداد برمی‌گردد. نیشابور تمدن شهر است و این در سابقه دانشگاه نیشابور ذکر شده. نکته بعدی این است که در دنیای هوش مصنوعی اگر کار نکنیم عقب می‌مانیم، دانشگاه نیشابور در این زمینه رشته مستقل دارد. هوش مصنوعی در پزشکی و مهندسی نمود دارد، پیشنهاد شده برای علوم انسانی و هنر هم طراحی‌هایی داشته باشد.

زبان فارسی زبان مقاومت است

حجت‌الاسلام علی باقری نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خراسان در این‌مراسم گفت: زبان فارسی زبان علم و ارزش است. هنوز لغات بسیاری از زبان فارسی در زبان‌های دیگر داریم؛ از سواحلی در آفریقا تا زبان‌های دیگر آسیایی. نسخه خطی حافظ از کتابخانه خسرو غازی بیگ کتابخانه بوسنی به تازگی تصحیح شده است.

وی افزود: امروز زبان فارسی زبان مقاومت است، و خیلی‌ها برای دانستن اندیشه‌های انقلاب و امام و رهبری این زبان را آموخته‌اند. بعد از انقلاب سیطره فرهنگ غرب کم شد و زبان فارسی در مقابل زبان‌های استعماری مقاومت کرد و گسترش هم پیدا می‌کند. صدای ایران تنهای صدای بلند ضد استعماری و استکباری در جهان است.

تأسیس مجمع دبیرخانه اجلاس مدیران و مسئولین مراکز دانشگاه‌ها و دپارتمان‌های زبان فارسی کشورهای آسیایی

در ادامه محمدعلی ربانی تصمیم تأسیس مجمع دبیرخانه اجلاس مدیران و مسئولین مراکز دانشگاه‌ها و دپارتمان‌های زبان فارسی کشورهای آسیایی را اعلام کرد، و افزود بر اساس توافق به دست آمده سندی بر اساس این اجلاس تنظیم شده که به امضای حاضرین خواهد رسید و به دانشگاه‌های مختلف ارسال خواهد شد. همچنین پیشنهادها و اعلام آمادگی دانشگاه‌های دیگر را برای برگزاری دوره بعدی این اجلاس جمع آوری شد.

در پایان بیانیه این اجلاس توسط سراج دبیر علمی رویداد خوانده شد.