ماجرای ساخت مسجد در بوستان قیطریه تهران چیست؟

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: بوستان قیطریه یکی از بوستان‌های شمال شهر تهران است که در محلهٔ قیطریه و در ناحیه هفت منطقه ۱ شهرداری تهران واقع شده و این بوستان در شمال بزرگراه صدر و انتهای خیابان قیطریه واقع است و از شمال به فرمانیه، از جنوب به میدان پیروز و بزرگراه صدر، از شرق به چیذر و از غرب به قیطریه و خیابان شریعتی محدود می‌شود.

طی روزهای اخیر موضوع ساخت مسجد در بوستان قیطریه به دلیل مطرح شدن احتمال قطع برخی درختان یا اینکه اصلاً ساخت مسجد توسط شهرداری قانونی نیست با حواشی مختلفی به ویژه در فضای مجازی روبه رو بوده است، شهردار تهران و سخنگوی شهرداری می‌گویند کار قانونی است و درختی قطع نمی‌شود ولی منتقدین نظر دیگری دارند.

مخالفان چه می‌گویند؟

سید سعید لواسانی امام جمعه سابق لواسان هم با انتقاد از تصمیم زاکانی شهردار تهران برای ساخت مسجد در پارک قیطریه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ساخت ‎مسجد کار شهرداری نیست، ساخت مسجد مردمی‌ترین عمل مومنانه جمعی است. شهرداری به وظیفه خود بپردازد و مسجد را به مؤمنان بسپارد. ساخت پارک، احداث بزرگراه، توسعه سامانه‌های شهری، بهینه کردن مسیرها و… وظایف شهرداری است که الحمدلله درباره آن‌ها بغایت کم‌کاری می‌کند.

ناصر امانی عضو شورای شهر تهران مدعی است: خیّری، مبلغی را وقف ساخت مسجد کرده است و فرزندان این خیّر برای اجرای وصیت پدر مرحوم خود با رایزنی و تعامل با مسؤولان شهرداری، قسمتی از بوستان قیطریه را برای این منظور انتخاب کرده‌اند ولی انتخاب فضای بوستان برای ساخت مسجد، خلاف قانون و مصوبات شورای شهر است و ساخت‌وساز در بوستان‌ها به جز خدمات ضروری مثل سرویس بهداشتی و نمازخانه ممنوع است.

به گفته امانی بوستان‌ها پهنه «جی» محسوب می‌شوند و تغییر کاربری پهنه‌ها هم بدون مصوبه مراجع قانونی ممنوع است.

البته امانی با تاکید بر اینکه نه درختی قطع شده، نه درختی جابجا شده است، گفت: در آستانه روز درختکاری خبری منتشر شد که قسمتی از بوستان قیطریه حصارکشی شده است و قصد جابجایی درختان و ساخت‌وساز را در بوستان دارند و مجدد، در پی تماس‌های مردمی باخبر شدیم که گودبرداری انجام شده است. از این محل بازدید کردم و دیدم که ۱۵۰۰ متر از ضلع شمالی پارک حصارکشی شده اما نه درختی قطع شده، نه درختی جابجا شده است.

امانی افزود: با توجه به وجود دو مسجد بزرگ دیگر در فاصله ۳۰۰ تا ۵۰۰ متری این مکان، آن‌ها را برای ادای فریضه نماز مناسب دانست.

وی همچنین تصریح کرد: ۱۵ درخت ارزشمند قدیمی با قطر چند ده سانتی‌متری در محوطه حصارکشی‌شده وجود دارد که امکان جابجایی آن‌ها حتی در فصل مناسب هم نیست. علاوه بر آن، از ده‌ها اصله درخت و گونه‌های گیاهی نیز باید محافظت شود.

همچنین امانی، عضو شورای شهر تهران در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) گفت: ساخت مسجد در بخشی از بوستان قیطریه نه تنها تعظیم شعائر اسلامی نیست بلکه موجب تخریب شعائر و بدبینی بخش وسیعی از شهروندان خواهد شد، تا کِی قرار است خودزنی کنیم

وی افزود: شهرداری تهران به تذکری که در آخرین جلسه علنی شورای شهر دادم توجه نماید و توجیه نکند.

موافقان ساخت مسجد چه استدلالی دارند؟

اما مجید غفوری، دبیر شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد شهر تهران در خصوص احداث مسجد در قسمتی از پارک قیطریه افزود: قیطریه یکی از محلاتی است که از نظر سرانه امکان مذهبی از جمله مسجد با کمبود مواجه بوده و درخواست‌های مکتوب متعددی از سوی اهالی متدین این محله برای احداث مسجد دریافت کرده‌ایم.

وی ادامه داد: بالاترین مرجع تصویب طرح احداث مساجد در شهر تهران، شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد است که ریاست آن را شهردار تهران بر عهده دارد.

به گفته وی، چندی پیش یکی از خیرین اهل قیطریه، مراجعه کرد و خواستار تخصیص زمین برای احداث مسجد در این محله شد، این موضوع در شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد مطرح و پس از انجام بررسی‌های کارشناسانه، زمینی با موقعیت مناسب در ضلع شمال شرقی پارک قیطریه برای احداث مسجد تخصیص داده شد.

دستیار شهردار تهران اظهار کرد: این زمین، محل بسیار مناسبی برای ساخت مسجد است چرا که این مکان با سایر اماکن مذهبی و مساجد حداقل یک کیلومتر فاصله زمینی دارد و هم مردم حاضر در پارک و هم اهالی محله می‌توانند از خدمات مذهبی و فرهنگی آن بهره‌مند شوند بنابراین، این مسجد کارکردی نه صرفاً محلی بلکه منطقه‌ای خواهد داشت.

غفوری با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ درختی به هیچ عنوان در پارک قیطریه قطع یا جابجا نشده است، گفت: مساحت این پارک ۱۲۲ هزار مترمربع است و حدود ۸۰۰ مترمربع آن به ساخت مسجد اختصاص داده شده، یعنی سطح اشغال مسجد، کمتر از یکصدم پارک خواهد بود.

وی یادآور شد: در طرح اولیه این مسجد، پیش بینی جابجایی حدود چهار درخت در نظر گرفته شده بود که با دستور شهردار تهران، قرار شد این طرح مجدد مورد بازنگری قرار گیرد که در طرح جدید هیچ درختی جابجا نخواهد شد.

دبیر شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد شهر تهران با بیان اینکه هیچگونه فضای تجاری برای این مسجد طراحی نشده است، افزود: به شهروندان محله قیطریه مژده می‌دهیم طراحی این مسجد به یکی از بهترین مهندسین معمار واگذار شده تا به عنوان مسجدی فاخر و باشکوه، به زیبایی پارک و محله بیفزاید و به عنوان نگینی نه تنها در محله که در کل منطقه بدرخشد.

زاکانی: حتماً مسجد می‌سازیم و هیچ درختی قطع نمی‌شود

اما پس از اظهار نظر مخالفان و موافقان علیرضا زاکانی، شهردار تهران درباره ابهامات ماجرای ساخت مسجد در پارک قیطریه گفت: حتماً در پارک‌ها مسجد می‌سازیم و درختی هم قطع نمی‌شود.

وی با اشاره به ساخت مسجد در بوستان قیطریه بیان داشت: فقط ۱۵ – ۱۰ نهال آنجاست که قرار شد بردارند و آن طرف تر بکارند.

محمدخانی: ساخت مسجد در ٣۴ بوستان فرامنطقه‌ای مصوبه دارد

عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران هم درباره ماجرای ساخت مسجد در بوستان قیطریه در صفحه شخصی خود در فضای مجازی واکنش نشان داد که این واکنش را می‌توان رسمی‌ترین واکنش به موضوع ساخت مسجد در بوستان قیطریه قلمداد کرد.

وی نوشت: چند روزی است موضوع ساخت مسجد در پارک قیطریه به سوژه برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده و گاهی ادعاهای عجیب و غریبی در این‌باره مطرح می‌شود.

ساخت مسجد در بوستان‌های فرامنطقه‌ای (پارک‌های بزرگ غیر محله‌ای) مصوبه شورای عالی مساجد تهران را دارد. در ٣دهه گذشته ۴٣ مسجد در آن‌ها ساخته شده و برای ٣۴ بوستان فرامنطقه‌ای دیگر از جمله پارک قیطریه مصوبه دارد. گرچه از سال‌ها پیش مطالبه مردمی برای احداث مسجد در این پارک وجود داشت.

محمدخانی بیان داشت: سرانه ساخت مسجد در تهران در مقایسه با دیگر شهرهای ایران و از آن بدتر پایتخت‌های کشورهای اسلامی بسیار پایین‌تر است. اینکه برخی از مساجد موجود نمازگزار کمی دارند یا بازه سنی خاص نمازگزاران در آن‌ها به دلایل متعددی باز می‌گردد و دلیل خوبی برای عدم توسعه مساجد نیست.

وی گفت: از طرفی استدلال ساخت مسجد در پارک‌های فرامنطقه‌ای به رغم وجود مساجد دیگر منطقه هم این است که بخش عمده‌ای از مراجعان به این پارک‌ها اساساً اهل آن منطقه نیستند که محیط پیرامون پارک را بشناسند و به دلیل وسعت پارک و جمعیت زیاد حاضران نیاز به مسجد برای نمازگزاران ضروری است.

سخنگوی شهرداری تهران بیان داشت: پارک قیطریه ١٢٢ هزار متر مربع است و مساحت در نظر گرفته شده برای مسجد حدود ٨٢٠ متر مربع یعنی چیزی کمتر از ٧ دهم درصد از کل پارک را شامل می‌شود. فضای درنظر گرفته شده در کنج شمال شرقی پارک در آستانه خیابان و در کم‌تراکم‌ترین بخش پارک به لحاظ فضای سبز واقع شده است.

محمدخانی گفت: مسجد پارک قیطریه علاوه بر درخواست مکتوب مردمی، خیرین نیکوکار از اهالی همان محل هم دارد که کلیه هزینه‌های ساخت مسجد را متقبل شده‌اند و شهرداری تهران در واقع تسهیل‌گر مشارکت مردم در این امر خیر است.

وی گفت: بعد از طرح برخی ابهامات در رسانه‌ها، شهردار تهران در اولین جمعه ماه رمضان بازدیدی از محل درنظر گرفته شده برای احداث مسجد داشت و پس از بررسی دقیق و مشورت با کارشناسان دستور بازطراحی نقشه مسجد را به نحوی که هیچکدام از درخت‌های کهن‌سال در محل احداث مسجد واقع نشود، داد.

محمدخانی بیان داشت: در طرح اولیه ۴ درخت کهنسال در طراحی بخش اصلی مسجد قرار می‌گرفت که با تاکید شهردار و با تغییر نقشه ساخت، این چهار درخت ارزشمند در حیاط روباز روبروی مسجد و در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. در ضمن هیچ کاربری تجاری و فروشگاه و مغازه و … برای طرح مسجد درنظر گرفته نشده و نخواهد شد.

وی اعلام کرد: در همه شهرهای دنیا پارک‌ها و بوستان‌های بزرگ با کاربری‌های چندگانه نیازهای متنوعی از شهروندان را برآورده کرده و در کنار توجه به محیط زیست با طراحی اکوپارک‌ها، تم‌پارک‌ها و … آن‌ها را به محل دائمی حضور شهروندان تبدیل می‌کنند.

محمدخانی گفت: ارتقای پارک‌های تهران به محیط‌هایی با کاربری‌های چندگانه اجتماعی از طریق اضافه شدن فضاهای هنری، آموزشی، فرهنگی و علم و فناوری یکی از رویکردهای راهبردی شهرداری تهران است. این تازه غیر از فضاهای ضروری چون سوله‌های مدیریت بحران و … است که از سال‌ها پیش در پارک‌ها احداث شده است.

سخنگوی شهرداری تهران خاطر نشان کرد: در این دوره که حجم درخت‌کاری و ایجاد فضای سبز و تأسیس پارک‌های جدید و تکمیل ابرپروژه کمربند سبز تهران به گواه آمار و اسناد رشد چشمگیری داشته، ساخت دوقطبی کاذب مسجد-درخت از سوی رسانه‌های اپوزوسیون و رقبای سیاسی در مقابل مردمی که تغییر در این حوزه را می‌بینند کار بیهوده‌ای است.

محمدخانی گفت. ضمن تشکر از دغدغه‌های ارزشمند فعالان محیط زیست و با رعایت نکات این عزیزان، مسجد پارک قیطریه چهل و چهارمین مسجد پارک‌های فرامنطقه‌ای شهر تهران خواهد بود و برآورده کردن طیفی از نیازهای مخاطبان این بوستان مهم و زیبای شهر تهران کمک خواهد کرد.

وی گفت: خلاصه اینکه: گزاره «درخت قطع می‌کنند تا مسجد بسازند!» را هم باید به کلکسیون دروغ‌های شاخدار علیه شهرداری تهران اضافه کرد. جهت استحضار مردم شریف تهران؛ نه درختی قطع می‌شود، نه مسجد جدید فضایی از کل پارک را خواهد گرفت و نه این اولین و آخرین مسجد در پارک‌های بزرگ شهر تهران است.

آیا منتقدان و افکار عمومی قانع شده‌اند؟

اگرچه توجه به ساخت محیط‌های فرهنگی و مذهبی مانند مساجد امر مهمی است اما نباید فراموش کرد که شهرداری تهران که یک نهاد فرهنگی و اجتماعی است، برای پیشبرد اهداف و انجام کارهای خود نیازمند یک همراهی مردم و توجه به افکار عمومی است و خوب است پیش از هر گونه اقدامی که می‌تواند واکنش افکار عمومی را در پی داشته باشد، به روشن‌سازی و پاسخ به سوالات و ابهامات شهروندان بپردازد.

از طرف دیگر این برداشت که مخالفان این تصمیم، انگیزه‌های ضد دینی دارند و ساخت دوگانه مسجد-درخت هم ناآگاهانه و در برخی موارد غرض ورزانه به نظر می‌رسد.