کمبود فضای آموزشی؛ فاصله زیاد با استانداردها و اهداف اسناد بالادستی

به گزارش خبرنگار مهر، «نظام مسائل فضاهای آموزشی مناطق و شهرستان‌ها در اسرع وقت مشخص شود»؛ این موضوع را حمید خان محمدی رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور روز گذشته در وب‌سایت این سازمان منتشر کرد و اظهارداشت: این استان‌ها هستند که باید مشکل فضاهای آموزشی و مدارس فرسوده خود را برطرف کنند.

خان محمدی در نشست ویژه هماهنگی پیگیری توصیه‌های رئیس جمهور در نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی با بیان اینکه کار مردم و دستور رئیس جمهور فصل‌الخطاب و اولویت اول و آخر ماست؛ گفت: تمام ظرفیت‌ها و اعتبارات باید به این مسیر هدایت شوند همچنین تمامی دستگاه‌ها، کارخانجات و نهادها به دستور رئیس‌جمهور باید پای کار نهضت مدرسه‌سازی بیایند.

معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به لزوم همکاری همه استانداران با این طرح گفت: استان‌هایی که تاکنون در فاز اول نهضت توسعه عدالت جلسه‌ای برگزار نکردند، سریعاً نسبت به تشکیل کارگروه استان اقدام کنند.

یکی از استان‌هایی که بیشترین مدارس فرسوده را دارد؛ استان تهران است. از همین رو مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور ۲۵ آذر جلسه‌ای را با هدف کیفیت بخشی به آموزش و توسعه عدالت آموزشی و با محوریت محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی کلان شهر تهران برگزار کرد و طی آن به وزارت آموزش و پرورش، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس و شهداری تهران دستور داد تا ده روز پس از آن برنامه‌های خود را برای برطرف کردن مشکلات عدیده موجود در راه نوسازی مدارس شهر تهران اعلام نمایند.

در حالی که هنوز برنامه نهادهای فوق برای حل مشکلات و نوسازی سریع مدارس استان تهران منتشر نشده است؛ با این حال می‌توان با مروری بر وضعیت مدارس استان تهران به اهم برنامه‌های ضروری برای حل مشکلات مدارس شهر تهران دست یافت.

سرانه آموزشی؛ فاصله زیاد با استانداردها و اهداف اسناد بالادستی

بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، نظام آموزشی باید بتواند سرانه آموزشی به ازای هر دانش آموز را به عدد ۸,۴ مترمربع برساند. از سوی دیگر سرانه آموزشی مطلوب در جهان به ازای هر دانش آموز بالای ۸ متر مربع است؛ در چنین شرایطی سرانه آموزشی در ایران ۵.۲۸ متر مربع و در استان تهران این عدد ۵.۱۶ متر مربع به ازای هر دانش آموز است.

البته آمارها نشان می‌دهد سرانه آموزشی مناسب و غیر فرسوده در کشور به ازای هر دانش آموز کمتر از ۵ متر مربع و عددی حدود ۴.۷۴ متر مربع است. همچنین در برخی از شهرهای کشور عدد سرانه حتی زیر ۴ متر مربع است.

وضعیت سرانه آموزشی در برخی استان‌ها همچون یزد و ایلام بهتر از دیگر مناطق کشور است اما در استان تهران خصوصاً شهر تهران اصلاً این گونه نیست.

مهم‌ترین دلیل کاهش سرانه آموزشی به ازای هر دانش آموز، مهاجرت خانواده‌ها به همراه فرزندانشان است.

سرانه آموزشی به ازای هر دانش آموز در شهر تهران، حتی از این عددها هم پایین‌تر است. بر اساس آمارها شهر تهران برای رسیدن به حداقل میزان سرانه یعنی همان ۵.۲۸ مترمربع نیاز به ۱۳ هزار کلاس درس دارد.

کمبود فضای آموزشی و وجود مدارس فرسوده اگرچه در نقاط مختلف شهر تهران آسیب‌زا است اما وضعیت در پنج منطقه ۹، ۱۵، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ بسیار بحرانی است.

علیرضا فخاری استاندار سابق تهران در بیست و ششمین جشنواره خیرین مدرسه ساز استان تهران با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در زمینه رشد و توسعه توجه به زیر ساخت‌های آموزشی است؛ گفت: در دولت شهید رئیسی و در قالب ۲۳۰ پروژه؛ سیصد هزار متر مربع زیر بنا ساخته شد و در اختیار دانش آموزان قرار دادیم.

با این حال عباس زارع مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران معتقد است برای بهبود وضعیت تحصیلی در پنج منطقه بسیار نیازمند پایتخت، لازم است ۱۸۱ کلاس درس با ۲ هزار و ۷۱۵ کلاس درس ساخته شود.

مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران تاکید کرده بود: «سازمان نوسازی مدارس استان تهران این توان را دارد که اگر منابع تأمین شود ظرف کمتر از یک سال، این ۱۸۱ مدرسه را تحویل دهد.»

زارع همچنین درباره سرانه فضای آموزشی در این ۵ منطقه و میزان نیاز به فضای آموزشی هم گفت: «‌بدترین وضعیت در این ۵ منطقه به ترتیب، متعلق به منطقه ۱۷ شهر تهران با سرانه ۳.۴۳ صدم مترمربع است.

طرح‌هایی زیبا روی کاغذ؛ نامعلوم در زمان اجرا

نابرابری در سرانه فضای آموزشی، رشد سریع جمعیت، کمبود اعتبارات و عدم موفقیت در اجرای طرح مولد سازی از جمله دلایلی است که دولت هنوز نتوانسته است وضع نامطلوب سرانه آموزشی را بهبود بخشد.

در این زمینه دولت طرح مولد سازی را اجرایی کرد تا با فروش املاک مازاد و اختصاص درآمدهای حاصل از آن، وضعیت مدارس بهبود یابد؛ با این حال به عنوان مثال در شهر تهران به نظر می‌رسد تنها فعلاً یک مدرسه در میدان ونک به مرحله قیمت گذاری و فروش رسیده است.

از سوی دیگر سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور هنوز به کمک طرح‌های معافیت مالیاتی نتوانسته است خیران و انبوه سازان مورد نیاز خود را برای کمک به ساخت حداقل ۱۸۱ مدرسه مورد نیاز شهر تهران به میدان بیاورد. مشوق‌های مالیاتی که در ابتدا قرار بود وضعیت مدارس مناطق محروم را تا حد چشمگیری بهبود بخشد؛ با توجه تورم و رشد قیمت‌ها نتوانسته است خیران و انبوه سازان را به مدرسه سازی در مناطق سخت، محروم یا کمتر برخوردار تشویق کند.

مشارکت بخش خصوصی در ساخت و تجهیز مدارس، هنوز تا رسیدن به واقعیت فاصله معنا داری دارد و دولت هم نتوانسته است منابع مالی قابل توجهی را برای نوسازی مدارس به نسبت بودجه سال قبل در بودجه امسال در نظر بگیرد.

خبرگزاری مهر در تلاش است در روزهای آینده پیگیر سرنوشت طرح‌های نهادهای مسئول در امر نوسازی مدارس تهران و سایر مناطق نیازمند به مدرسه سازی باشد.