استفاده از ظرفیت شعر برای پیشگیری از اعتیاد در بین جوانان

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست ادبی «نفس پاک» روز گذشته جمعه ۱۶ شهریورماه با حضور جمعی از اهالی ادب و اندیشه کشورهای ایران، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان، بنگلادش، و هندوستان با مدیریت علیرضا قزوه توسط گروه بین المللی هندیران برگزار شد.

علیرضا قزوه شاعر و رئیس مرکز شعر، موسیقی، و سرود سازمان صدا و سیما در ابتدای این مراسم گفت: در کشور ما متأسفانه موضوع مواد مخدر شیوع زیادی داره، و باید تدابیری جدی اندیشید، که شعر همواره یکی از تدبیرها و چاره‌های بزرگ ما بوده و خیلی از مشکلات ما را در طول تاریخ همین شعر حل کرده است. کما اینکه خیلی از حکیمان ما که حکم‌های آنان می‌توانست آینده سرزمین ما را عوض کند از دل شاعران بیرون آمدند. مانند حکیم فردوسی، حکیم ناصرخسرو دهلوی، حکیم رودکی، و همه اینجا از کسانی بودند حکم‌های آنان و نفس‌های پاک آنان، مردم را هدایت و باعث تربیت انسان‌های پاک شده است.

رئیس مرکز شعر و موسیقی و سرود در ادامه افزود: در راستای وظیفه‌ای که بر دوش ماست، خوشبختانه مرکز شعر، موسیقی و سرود با تعداد بسیار زیادی از شاعر کشور و علاوه بر آن با شاعران پارسی زبان جهان در ارتباط تنگاتنگ است. و از این منظر تمام تلاش ما معطوف به این است که این جشنواره که اختتامیه آن در اواخر شهریورماه سال جاری است به بهترین صورت برگزار شود.

سید سلمان صفوی رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن نیز درباره اعتیاد در آمریکا گفت: اعتیاد به مواد مخدر و الکل یکی از مشکات جامعه جهانی است. بنا به گزارش سیا، آمریکا بزرگترین مصرف کننده کوکائین و سایر مواد مخدر غیرقانونی در جهان است. کارتل‌های مواد مخدر و الکل میلیاردها دلار از تجارت آن سود می‌برند. قاچاقچی مواد مخدر مجرم است اما معتاد قربانی است. اعتیاد جرم نیست بلکه یک مریضی است که باید با آن با روش پزشکی و فرهنگی برخورد شود. در وهله اول باید فرهنگ پیشگیری از اعتیاد و مضرات اعتیاد به صورت هنری برای نسل جوان تبیین شود. درمان معتاد به شرایط شخصی او و آنچه که به آن معتاد هست بستگی دارد. برنامه درمانی ممکن است راهبردهای مختلفی باشد مثل: درمان‌های گفتاری، درمان با داروها، و سم زدایی، که در ادامه سخنان خود، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن به تشریح هر یک از این موارد سه گانه پرداخت.

محمد جمالو معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز گفت: شهید مطهری در یکی از کتاب‌هایشان از فردی نام می‌برد که یک سخنرانی بسیار غرایی در مذمت الکل دارد، که در کمال تعجب این فرد عاقبت به دلیل مصرف الکل از دنیا می‌رود، نتیجه‌ای که ایشان از این مثال می‌گیرند این است که انسان‌های امروز بین دانسته‌هایشان تا باورهایشان در رنج هستند، خیلی چیزها را می‌دانیم اما باورمند نشدیم و یکی از اهدافی که ما در استفاده از ظرفیت هنر در مبارزه با مواد مخدر داریم این است که بتوانیم إن شاء الله فرزندان عزیزمان را در خصوص آموزه‌های پیشگیری از اعتیاد باورمند کنیم.

وی افزود: اگر می‌خواهیم مضامین بسیار ارزشمند پیشگیری از اعتیاد را در بین جوانان و نوجوانان داشته باشیم حتماً باید از ظرفیت هنر، به ویژه از ظرفیت ارزشمند شعر استفاده کنیم. همانگونه که رهبر عزیزمان می‌فرمایند شعر یک رسانه اثر گذار و ماندگار است که امیدواریم اقدامات ما در برپایی جشنواره ادبی نفس پاک که مراسم اختتامیه آن در ۲۷ شهریورماه برگزار می‌شود گام اولیه و محکمی در این راستا باشد.

علی مزمل شاعر پارسی زبان، و مسئول اتاق ایران شناسی دانشکده تاون شپ لاهور با اشاره به اینکه بر اساس گزارش سازمان ملل، مصرف مواد مخدر در بین جوانان رو به افزایش است افزود: بر اساس یک برآورد، حدود یک میلیون نفر در پاکستان مبتلا به استفاده از مواد مخدر هستند و این آمار به سرعت، مخصوصاً در بین جوانان رو به افزایش است، که به دلیل جمعیت زیاد و منابع محدود، پیشگیری و کنترل آن بسیار دشوار شده است.

رئیس شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشکده تاون شپ لاهور در پایان گفت: به جای فاصله گرفتن از مبتلایان به مواد مخدر، دلسوزی نشان دادن و برای کمک به بهبودی آنها قدم برداشتن، و
تعلیم و تفهیم عواملی که باعث ترویج استفاده از مواد مخدر می‌شود و در عین حال تبیین نمودن اثرات مصرف این مواد از طریق رسانه شعر و ادب می‌تواند از بهترین راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری بزرگ قرن باشد

سید تصور مهدی شاعر پارسی زبان و استاد دانشکده اورینتال پتنا در هند گفت: استفاده از مواد مخدر ضمن آسیب رساندن به اندام‌های حیاتی، تغییراتی در شیمی مغز ایجاد می‌کند که انسان را برای همیشه درگیر و اسیر استعمال مکرر می‌کند که به بیماری و سپس نابودی و مرگ منتهی می‌شود.یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از استعمال مواد مخدر آموزش و آگاهی به ویژه از طریق زبان هنر و فرهنگ و شعر است. مدارس، دانشگاه‌ها، جوامع و مؤسسات مربوطه باید به افراد مورد خطر، پیامدهای ناگوار استعمال مواد مخدر را با زبانی تأثیرگذار آموزش دهند.
راه دوم تشویق و توسعه به سلامت و بهداشت است. همچنین مکانیسم‌های سالم برای مقابله با استرس، اضطراب و مسائل عاطفی می‌تواند در پیشگیری از ابتلای به مواد مخدر مهم باشد.

سید حسن حسینی مدرس دفاع شخصی و مربی هنرهای رزمی، ورزش را بهترین و مناسب‌ترین راه برای پیشگیری از اعتیاد برشمرد و گفت: ورزش مستمر باعث کاهش استرس، افزایش امید و شادابی، و اعتماد بنفس فرد می‌گردد. از طرفی ورزش‌های گروهی در جمع‌های سالم باعث تقویت معاشرت‌های اجتماعی، ِو کاهش انزوا و تنهایی، و در نتیجه بروز قدرت تصمیم گیری و تفکر سالم در فرد می‌شود. کسب مهارت و یادگرفتن نظم و برنامه و تعهد به این نظم، تأثیر بالایی در دور شدن از مواد مخدر دارد، که افزایش امنیت روانی و سلامت اجتماعی و کاهش بحران و معضلات اجتماعی و اعتیاد را با خود به همراه دارد.

مراسم اختتامیه نخستین دوره جشنواره شعر نفس پاک توسط مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، و ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری ۲۷ شهریورماه همزمان با روز ملی شعر و ادب فارسی برگزار می‌شود.

در این محفل که با بداهه نویسی محسن شعبانی و مسعود ربانی از خوشنویسان کشورمان همراه بود، از طولانی‌ترین قصیده زبان فارسی در مذمت دود و دخان، با ۵۵۰ بیت، به نام «دودنامه» یا «قصیده سیگاریه»، اثر احسان الله شکراللهی نیز رونمایی شد و شاعران و هنرمندانی چون علیرضا قزوه، سید سلمان صفوی، امیر عاملی، سید مسعود علوی تبار، جواد اسلامی، سید مهدی بنی هاشمی، علی مزمل، سید تصور مهدی، محمد عشرت صغیر، نغمه مستشار نظامی، پروانه نجاتی، میترا ملک محمدی، آسیه مرادپور، شهلا کلبعلی، سارا عبداللهی فر، و فرزانه قربانی، این برنامه را همراهی کردند.

برخی از اشعار خوانده شده در این محفل را در ادامه می‌خوانید:

نغمه مستشار نظامی

چه قدر چشم بدوزم قطارها بروند
چه قدر چشم بدوزم که بی تو برگردند
چه قدر ثانیه‌ها بی تو دیر می‌گذرند
چه قدر ثانیه‌های پس از تو نامردند
تمام کودکی من در انتظار گذشت
در انتظار نگاهی که باز می‌گردد
هنوز هم که هنوز است نیستی بابا
هنوز هم که هنوز است نرده‌ها سردند
عروسکی که خریدی…هنوز یادم هست
همان که توی همین ایستگاه گم کردم
تمام گمشده‌ها مثل دخترت گلنار
تمام عمر به دنبال خانه می‌گردند
پس از تو خانه دگر خانه نیست زندان است
پس از تو مادر از آئینه رو گرفته پدر
هزار خط نشسته کنار چشمانش
نشانی همه ی روزهای پردردند
چه قدر دود گرفته ست خاطراتم را
چه قدر حرف نگفته چه قدر حرف مگو
قطارهای پیاپی رسیده اند اما
تو را دگر به شب سرد ما نیاوردند
مسافران گرامی دقایقی دیگر
قطار، هل نده خانم، پدر عصا دارد
مسافران اینجا ایستگاه پایانی ست
به قول مادر یک دست هم صدا دارد

پروانه نجاتی

افتاده در کنار خیابان خمار چیست؟
این تکه استخوان پریشان بهار کیست؟
قدری بیا جلوتر و از خود سوال کن
آیا به آن جوان معطر شبیه نیست؟
در پشت این سراب دلی پلک می‌زند
دیوانه محبت جوشیده کسی ست
تزریق مرگ در دل این کوچه ملول
این عمرهای سوخته، شرحی شنیدنی ست
من شرم دارم از غم امروز ای زمین
آه ای زمان به خاطر فردا کمی بایست!

سید مسعود علوی تبار

خوشا به حکمت انوار خسروی معتاد
خوشا به حظ اشارات معنوی معتاد
خوشا دلی که به خلوت گه خودش باشد
به نکته‌های نظامی و مولوی معتاد
به شور و حال رباعی به سوز عشق غزل
به قصه‌های خدا جوی معنوی معتاد
به خلسه های شکوفایی رباعی‌ها
به واردات نفس‌های مینوی معتاد
خوشا دلی که به پیمانه‌های سیر و سلوک
به خاک میکده گشته به رهروی معتاد
به درد و صاف سبو مست باده نوشیدن
به پای ساغر ساقی به پیروی معتاد
خوشا دلی که دمی چون صفی علیشاه او
نگشته است به لذات دنیوی معتاد

سید تصور مهدی (هندوستان)

سه دوبیتی

(۱)

ز سودا بگذر و با حق صفا کن
دلت را با حقیقت آشنا کن
برادر جان اگر خواهی شوی پاک
تمنای مخدر را رها کن

(۲)

دلِ مُنقاد شیطان رو سیاه است
فقط امداد حق ما را پناه است
حرام است استفاده از مخدر
توجه به مخدر هم گناه است

(۳)

سلامت نعمتی بی شک الهی است
مخدر باعث هر رو سیاهی است
نباید زندگانی را هدر داد
مخدر عامل صدها تباهی است

میترا ملک محمدی

فراموش کردی که خورشید هست
خدا، منشأ نو رو امید هست
دلت را از احساس غم پاک کن
غم و یاَس و تردید را خاک کن
اگر خستگی هست و تردید هست
خدا هست، انوار امید هست
دلت را از اندیشه سیراب کن
یخ یاس را در تنت آب کن
تو انسانی، «از نور» برخود ببال
تنت نور و اندیشه‌های تو بال
خدایی که پیش تو نزدیک توست
تو را برگزیده است روز نخست
ازین دیو دد جان من دور شو
به پرواز اندیشه کن نور شو

محمد عشرت صغیر (هندوستان)

دو رباعی

(۱)

با دوریِ از خیال بی وحشت و بیم
ما قامت پندار بسازیم دو نیم
پیمانه عادت بشکن، باز آ، تا..
در جنگ اراده‌ها موفق باشیم

(۲)

افیون زدگان ز شاخ و بر تا ریشه
برباد دهند هستی اندیشه
می دان که برون نایی از این قید جنون
حیوان درنده ای شوی در بیشه

جواد اسلامی

آن طرف آفتی کمین کرده‌ست
که شبیخون به باغ مان بزند
تا علف‌های هرز قد بکشند
تا به جان چمن، خزان بزند
اگر آفت به این چمن برسد
قامت گل شکسته خواهد شد
شوق از این خطه رخت می‌بندد
بخت این باغ بسته خواهد شد
باد اگر باد سهمگین خزان
جنگ اگر جنگ تن به تن بوده
همه شب غیرت شهیدانش
چشم بیدار این وطن بوده
آری آری حراست از این باغ
رمز فردای روشن من و توست
حاصل غیرت شهیدان است
مایهٔ فخر میهن من و توست
خون هر باغبان این بستان
سرخی لاله‌های آبادی‌ست
قامت استوارشان بی شک
سبزی سروهای این وادی‌ست
تا کران تو مرز و بوم من است
آفت این سو گذر نخواهد کرد
نخل پربار سربلندت را
خصم دون بی ثمر نخواهد کرد

علی مزمل لاهوری (پاکستان)

با مخدر هر حقیقت نقشی از پندار هست
من چنین از خود نگفتم نقش بر دیوار هست
از مخدر گر کسی گردد گرفتار، آگهیم
زندگی سخت است بر او مرگ هم دشوار هست
خسته ی تخدیر هم تنها بماند در جهان
کس نه او را دوست گیرد نی کسی غمخوار هست
بر کسی هرگز مبادا زندگانی اینچنین
ذره‌ای آرام نیست و کوهی از آزار هست
ای مخدر از تو دیگر دیگران را سود نیست
دائماً بر دوش ملت هستی ات چون بار هست
داستان مرگ را در گوش نجوا می‌کنی
مبتلایان تو را با زندگی پیکار هست
ای جوان گر عاقلی از دود و از دم دور باش
هر کسی از این گریزد بی گمان هشیار هست

امیر عاملی

عادت مکن به عادت تخریب اعتیاد
پرواز کن به سوی رهایی به بال باد
معتاد منفعل چه بلائی نگفتنی است
بر باد باد آنکه بلا را بنا نهاد

آسیه مرادپور

آن چه بر دوشِ تکلف، بار دارد اعتیاد است
بر گلوی زندگی پا می‌فشارد اعتیاد است
ذهن را از هر طرف معطوفِ عادت می‌نماید
پای جبر و اختیارش می‌گذارد اعتیاد است
بذرِ تشویش و توهم، در خیالِ نامساعد
با تناوب، کشت را در آن بکارد اعتیاد است
می‌شود دنیا خلاصه در نشاطِ آنیِ آن
آتیه را دستِ یک لحظه سپارد اعتیاد است
می‌دهد تحت الشعاع آن چه که پیرامونِ آن است
هر نفس، قربانی اش را می‌شمارد اعتیاد است
مرگ را تقدیمِ تقدیری قلم خورده نماید
پای تابوتِ خودش هر شب بیارد اعتیاد است
شیره‌ی جان را به تدریج از میانِ چنگِ اَفیون
اشک می‌سازد که از دیده ببارد اعتیاد است

شهلا کلبعلی

معتاد شدی غیرت و ایمان پر زد
بر خانه تو فقر و تباهی در زد
آتش بگرفت خانه و اهل و عیال
در شعله درد دخترت پرپر زد

فرزانه قربانی

اگر چه پر شده از خستگی‌ها کوله بارت
نمی‌افتد به لرزه شانه‌های استوارت
تو کوه اقتداری و همیشه در دل رزم
پلیدی له شده در زیر گام استوارت
میان چشم‌های خسته ات خوابی ندیدم
همیشه نشئه های شهر کرده بی قرارت
تو کوتاه کرده ای از بیشه‌ها دستِ تبر را
به آرامش رسیده روح جنگل در کنارت
همین که ریشه‌ی خشخاش‌ها را کندی از خاک
شکوفا شد گل امید در باغ بهارت
قسم بر پاکی پیراهن سبز تو ای سرو
به پایان می‌رسد آلودگی با اقتدارت
خبر آورده از عطر گل پرپر همیشه
نسیمی که وزیده در میان لاله زارت