حقوق بشر در آینده نزدیک، با تحولات شگرفی همراه خواهد بود

به گزارش خبرگزاری مهر، پیش نشست سوم از مجموعه پیش نشست‌های علمی مربوط به «اولین همایش بین‌المللی حقوق بشر شرقی» به صورت حضوری و مجازی برگزار شد. در ابتدا محمد حسینی دبیر علمی نشست با طرح مسئله اصلی، از چگونگی وضعیت حقوق بشر در دنیای کنونی و تأثیر آن در سطح روابط بین‌الملل به بیان موضوع این نشست پرداخت.

در این نشست سید محمد کاظم سجادپور استاد دانشکده وزارت خارجه به عنوان ارائه دهنده و ایده‌پرداز، اظهار داشت: ابتدا در یک دسته بندی، حوزه بحث را باید در دو قسمت؛ ادراکات متباین در مورد حقوق بشر و وجود بازیگران متعدد در عرصه حقوق بشر اعم از دولت‌ها، سازمان‌های غیر دولتی، و افراد پی گرفت.

سجادپور خاطر نشان کرد: هر چند در ابتدای امر از ۱۹۴۷، گفتمان حقوق بشر با بازیگری چند دولت بزرگ غربی آغاز به کار کرد، اما ادامه و امتداد این ایده، در انحصار دولت‌های غربی باقی نماند. بلکه حقوق بشر به صورت آرام، رشد و تعالی پیدا کرد و جایگاه خود را به صورت هژمونی در روابط بین‌الملل پیدا کرد به گونه‌ای که امروز شاهد کنشگری دولت‌های شرقی مانند چین، یا برخی دولت‌های آفریقایی و آمریکای لاتین مانند آفریقای جنوبی و برزیل در این زمینه هستیم و این مهم نشان از آن دارد که گفتمان حقوق بشر، جایگاه ویژه خود را در روابط بین‌الملل به صورت پررنگ‌تر از قبل پیدا کرده است و به عنوان بخش مهمی از سیاست خارجی دولت‌ها قرار گرفته است.

استاد دانشکده وزارت خارجه با اشاره به اینکه مهم‌ترین عرصه حقوق بشر مربوط به بازیگران و کنش گران این عرصه است که به طور مشخص همواره در انحصار دولت‌ها بوده گفت: اما این روند در روابط بین‌الملل به گونه‌ای رشد کرده که اکنون افراد نیز در این عرصه به کنشگری می‌پردازند و حتی دولت‌ها را به چالش می‌کشند که نمونه آن را می‌توان در کنش دانشجویان و افراد غیر دولتی در آمریکا نسبت به جنگ غزه مشاهده کرد. همچنین نمی‌توان از تأثیر سازمان‌های غیر دولتی در این زمینه غافل بود، چه اینکه امروزه حدود ۲۰-۳۰ سازمان غیر دولتی وجود دارند که در عرصه‌های مختلف حقوق بشری، گزارش می‌دهند.

وی در تحلیل وضعیت فعلی حقوق بشر و تفاوت‌های ایجاد شده در این زمان نسبت به سال ۱۹۴۷، تشریح کرد: چین، هند، آفریقای جنوبی و کشورهای آمریکای لاتین از قبیل برزیل امروزه حتی ادعای مالکیت در زمینه حقوق بشر را دارند و می‌کوشند در این زمینه نقش تصدی‌گری را بازی کنند و این مساله نشان از آن دارد که کشورهای غربی، یگانه بازیگران این عرصه نیستند و حتی به نوعی در حال از دست دادن گوی و میدان هستند و نمونه اخیر این مساله در سخنرانی اخیر نتانیاهو در سازمان ملل مشهود بود، چه اینکه او از مشروعیت زدایی از رژیم صهیونیستی توسط نهادهای حقوق بشری دچار آشفتگی و عصبانیت بود.

سجادپور بیان کرد: نمی‌توان توقع داشت که حقوق بشر یکباره دچار تحول شود و تغییر چشم‌گیری در استیفای حقوق بشریت اعمال شود بلکه این فرآیند از آنجا که به درک و مطالبه ملت‌ها نیز مربوط است، معمولاً در یک فرآیند زمان بر اتفاق می‌افتد اما نمی‌توان ناامید بود چه اینکه برخی تحولات اخیر مانند قطعنامه مربوط به تبعیض نژادی کمیته ۳ سازمان ملل و مواردی از این قبیل نشان از آن دارد که چشم‌انداز حقوق بشر در آینده نزدیک، با تحولات شگرفی همراه خواهد بود.

در ادامه این نشست رنجبر به عنوان ناقد با انتقاد از وضعیت فعلی و لزوم برون رفت از این وضعیت اظهار داشت: حقوق بشر فعلی خصوصاً در نظم نهادی و سازمانی، گرفتار استاندارد دوگانه شده و بیش از آنکه به دنبال استیفای حقوق ملت‌ها باشد به عنوان ابزار سیاسی خصوصاً توسط برخی دولت‌های غربی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های وضع موجود، ارائه تفسیرهای خاص حقوقی و سیاسی از رویدادهای حقوق بشری توسط برخی دولت‌های غربی به ویژه آمریکاست که بزرگ‌ترین ناقضین حقوق بشر را مبرا از هر گونه بازخواست و مجازات قرار می‌دهد و حتی به صورت وارونه به نسل کشی‌ها و جنایات سازمان یافته، مشروعیت اعطا می‌نماید!

رنجبر یادآور شد: ضرورت بازخوانی در حقوق بشر بیش از پیش احساس می‌شود و لازم است تا صدای تنوع فرهنگی، حق ملت‌های کم برخوردار، و حتی ایده تمدن‌های بزرگ کهن نیز در این زمینه شنیده شود.

در پایان نشست ستوده آرانی، دانشیار دانشگاه باقرالعلوم با طرح این سوال، که «آیا گفتمان حقوق بشر چپ هم می‌تواند در گفتمان حقوق بشر جدی گرفته شود؟» فضای بحث را توسعه داد و از گفتمان حقوق بشر اسلامی و جنبه‌های متنوع آن سخن گفت. همچنین در ادامه ایشان با طرح این پرسش که آیا امکان خروج از وضع موجود با عنایت به تنوع ادراکات متفاوت در زمینه حقوق بشر وجود دارد؟ به بیان نکاتی پرداخت.

این نشست به عنوان سومین پیش نشست از مجموعه پیش نشست‌های اولین همایش بین‌المللی حقوق بشر شرقی، ساعت ۱۴ روز پنج شنبه ۱۲ مهر ماه ۱۴۰۳ به میزبانی دانشگاه باقرالعلوم و با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در تالار شهید بهشتی دانشگاه باقرالعلوم (ع) برگزار شد. اداره بین‌الملل دانشگاه باقرالعلوم با همکاری انجمن علمی فلسفه حقوق این دانشگاه، میزبان برگزاری این نشست بودند.