مختومقلی فراغی، خورشید ایرانی دیار ادب ترکمن

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران امروز ۱۹ مهر ۱۴۰۳ جهت شرکت در برنامه سیصدمین سالگرد درگذشت «مختومقلی فراغی» عازم ترکمنستان می‌شود.

خرداد سال گذشته رهبر انقلاب در دیدار قربانقلی بردی محمداف رئیس شورای مصلحت خلق ترکمنستان، ایران و ترکمنستان را خویشاوند و دارای اشتراکات فرهنگی بسیار خواندند و با اشاره به وجود صدها دانشمند و شخصیت نام‌آور در حدفاصل رودخانه‌های اترک و جیحون در دو کشور و همچنین وجود مقبره این شاعر پرآوازه ترکمن در ایران افزودند: این زمینه‌های فرهنگی را نباید دستکم گرفت.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان نیز در تیرماه همان سال اعلام کرد ساخت فیلم سینمایی درباره مختومقلی فراغی شاعر و عارف شهیر ترکمن ایرانی مورد تائید قرار گرفته و بناست با همکاری بخش خصوصی و سازمان سینمایی در این استان کلید بخورد. اردیبهشت امسال هم مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان از ثبت نام مختومقلی فراغی بعنوان چهره فاخر کشور خبر داد.

مختومقلی کیست؟

مختومقلی فراغی از شاعران بزرگ ترکمن است. پدرش دولت محمد آزادی نیز شاعر و از علمای این قوم بود. مختومقلی در سال ۱۱۱۲ هجری شمسی در روستای حاجی قوشان از توابع گنبدکاووس به دنیا آمد. وی خواندن، نوشتن، و علوم عقلی و نقلی را در محضر پدرش دولت محمد آزادی آموخت، سپس به مکتب نیاز صالح رفت، از پیران و عارفان زمانه او؛ و بعد از این شاگردی و کسب فضائل عرفانی و معنوی بود که وارد وادی شعر و ادب شد.

مختومقلی برای ادامه تحصیل به بخارا رفت، او از محضر بزرگان بسیاری در افغانستان، هندوستان، کابل، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، شیروان، خیوه و تبریز بهره مند شد و سرانجام به دیار خود، منطقه اترک و به میان ایل و تبار خود بازگشت. او نه تنها یک شاعر بلکه عارف و فیلسوفی است که عمر پنجاه و هفت ساله خود را وقف مردم سرزمین خود کرد، در عین حال اشعار او شوری عارفانه دارد و خدامحوری، وطن پرستی و نگاه ویژه به اهل بیت از مضامین اصلی شعر اوست.

برای ترکمن‌ها، مختومقلی شخصیتی بزرگ و مذهبی بشمار می‌رود که اشعارش در رشد آگاهی مردم نسبت به باورهای دینی نقش بسزایی داشته است، یکی از مسائلی که مختومقلی در اشعار خویش بسیار به آن توجه کرده است، پس از بزرگداشت و مدح پیامبر، ستایش اهل بیت و امیرالمومنین علی علیه السلام و واقعه عاشوراست.

یکی از مشهورترین اشعار مختومقلی در ستایش فتوت حضرت علی علیه السلام شعری زیبا و داستانی به نام «گؤکجه کبتری» (کبوتر چاهی یا قمری) است. اشعار مختومقلی فراغی درباره سیدالشهدا علیه السلام و واقعه عاشورا برای جامعه اهل سنت ترکمن صحرا دارای ارزش‌های زیادی است، روشنگری دینی و نشان دادن راه سعادت از شقاوت، شناخت بزرگان دین و پرهیز از خرافه مضمون این اشعار است، و برای ترکمنها که مذهب را به عنوان عاملی مهم در جامعه خویش برای اعتلای معنوی می‌بینند، الگو قرار دادن شخصی چون امام حسین علیه السلام که یک تنه با جان و مال و ناموس به جهاد فی سبیل الله رفت، بسیار ارزشمند است.

مختومقلی فراغی در ۸۳ سالگی (سال ۱۱۶۹)  در کنار چشمه اباساری در دامنه کوه سونگی داغ درگذشت. او را در کنار روستای آق توقای در ۴۰ کیلومتری غرب مراوه تپه شمال شرق استان گلستان و در جوار آرامگاه پدرش به خاک سپردند.

مراسم بزرگداشت زادروز  فراغی هر سال از طرف ایران برگزار می‌شود و  جمعیت زیادی از مردم منطقه و مقامات دولت ایران و ترکمنستان برای برگزاری مراسم به این آرامگاه می‌آیند.

دهه ۱۳۷۰ آرامگاهی برای مختوم‌قلی فراغی در مراوه تپه استان گلستان ساخته شد. ساخت این آرامگاه در سال ۱۳۷۸ پایان یافت و در ۲۸ اردیبهشت هم‌زمان با سالگرد تولد او با حضور و سخنرانی رئیس جمهور ترکمنستان صفر مراد نیازوف و مقامات وقت ایران افتتاح شد.

شرکت رئیس جمهوری اسلامی ایران در بزرگداشت مختومقلی

 مراسم سیصدمین سالگرد درگذشت «مختوم قلی فراغی» در ترکمنستان برگزار می‌شود و مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران هم امروز پنجشنبه ۱۹ مهر برای شرکت در برنامه عازم این کشور می‌شود.

پزشکیان در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زبان‌ها و تمدن‌ها – مبنای صلح و توسعه» به مناسبت بزرگداشت مختومقلی فراغی نیز سخنرانی می‌کند.

‌مختوم قلی فراغی شاعر و عارف نامی و بلند آوازه ترکمن که به فردوسی این قوم نیز مشهور است با خلق شعرهای بی‌بدیل خویش با مضامین اجتماعی، سیاسی، دینی و عرفانی، کمک شایانی به احیای زبان و ادبیات ترکمن‌ها کرد و گنجینه‌ای پایان‌ناپذیر از فرهنگ غنی این قوم به یادگار گذاشت.‌

شناخت فرهنگ و گستره تمدنی ایران بزرگ و ستارگانی چون مختومقلی فراغی، فرصت بی‌نظیری است برای همکاری‌های چند جانبه که در بستر یکپارچه فرهنگی میان دو کشور ایران و ترکمنستان برقرار است. در این سفر رئیس جمهور علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با سردار قربانقلی بردی‌محمداف رئیس جمهور ترکمنستان با برخی دیگر از مقامات این کشور نیز دیدار و گفت‌وگو می‌کند.