یادداشت های جلال آل احمد بیانگر تحولات فکری و روحی او هستند

به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم رونمایی از کتاب «صدسالگی؛ قضاوت تاریخ درباره جلال آل‌احمد» با حضور محمدحسین دانایی، غلامرضا خاکی و هادی خورشاهیان دیروز شنبه ۲۶ آبان در سرای اهل قلم برگزار شد.

این کتاب به بررسی ابعاد مختلف زندگی و آثار جلال آل‌احمد پرداخته و سعی دارد تا جایگاه او را در تحولات فکری و اجتماعی ایران تحلیل کند و قضاوت‌های تاریخی درباره او را بازخوانی کند. در این نشست، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ادبیات معاصر ایران فرصتی برای تبادل نظر در مورد تأثیرات ماندگار این چهره تاثیرگذار داشتند.

هادی خورشاهیان در ابتدا با اشاره به اهمیت بررسی جنبه‌های مختلف شخصیت و آثار جلال آل‌احمد گفت: ابعاد زندگی ادبی جلال آل‌احمد، از جمله نویسندگی، نقد و ترجمه متفاوت است و بسیاری از یادداشت های منتشر نشده اش نیز مبنای بسیاری از گفت‌وگوهای پژوهشی بوده اند. این برنامه در سالگرد صد و یک‌سالگی جلال آل‌احمد، فرصتی برای شناخت عمیق‌تر آثار و مقالات او فراهم می کند.

محمدحسین دانایی نیز گفت: برای شناخت جلال آل‌احمد، باید او را در بستر زیست‌محیطی و اجتماعی‌اش بررسی کرد. آل‌احمد یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان معاصر ایران است که نفوذ آثار او حتی به نسل‌های جدید از جمله نسل دیجیتال استمرار پیدا کرده است.

دانایی افزود: آل‌احمد با تفکرات و آثارش ظرفیت‌های بسیاری دارد که هنوز به‌طور کامل کشف نشده‌اند. ما تعداد ۷۳ مقاله درباره جلال آل‌احمد، از جمله مقالاتی از کشورهای عربی مانند مصر را جمع آوری و آماده انتشار کرده‌ایم که این نشان از جایگاه برجسته آل‌احمد در فراتر از مرزهای ایران است.

وی همچنین به ویژگی‌های شخصیتی آل‌احمد پرداخت و او را فردی توصیف کرد که زندگی‌اش هدفمند، معنادار و برنامه‌ریزی‌شده بود و بر خلاف بسیاری از نویسندگان، نه تنها می‌نوشت، بلکه زندگی‌اش را نیز به‌گونه‌ای پیش می‌برد که ارزش نوشتن داشته باشد. شناخت دقیق‌تر و عمیق‌تر ابعاد ناشناخته آل‌احمد می‌تواند به درک بهتر ادبیات معاصر ایران و تعامل قوی‌تر میان نویسندگان و مخاطبان کمک کند.

در ادامه این نشست، غلامرضا خاکی با اشاره به یادداشت‌های شخصی آل احمد گفت: یادداشت های آل احمد تحولات فکری و روحی او را نمایان می‌کنند. آل‌احمد را باید به‌عنوان یک «متن» با لایه‌های متعدد و معانی مختلف در نظر گرفت و اگر این را در نظر نگیریم ممکن است به اشتباهات جدی در درک آثار آل‌احمد دچار شویم. به همین دلیل، باید از داوری‌های سطحی در مورد شخصیت و آثار او اجتناب کرد.

وی همچنین به بحث فلسفی در مورد مفهوم «متن» پرداخت و از ایده‌های هانس-گئورگ گادامر و پل ریکور در هرمنوتیک یاد کرد که نه تنها نوشتار، بلکه رفتار آدم‌ها را هم می‌توان به‌عنوان متن در نظر گرفت.

خاکی با اشاره به تحولات شخصی جلال آل‌احمد، به‌ویژه سفر حج او افزود: این سفر تغییرات عمیقی در نگرش دینی و اجتماعی او به‌وجود آورد. نباید آل‌احمد را به سان شخصیتی دید که صرفاً به‌دنبال استفاده ابزاری از دین برای تغییر اجتماعی است، بلکه تحولات او در دوران مختلف زندگی‌اش پیچیده‌تر از این تصویر ساده است.

دانایی در این بخش گفت: لایه های شخصیت جلال آل احمد مختلف است و او نویسنده ای است که نگاه چند بعدی دارد که باید ابعاد مختلف شخصیت و آثار آل‌احمد مورد بررسی قرار گیرد تا تصویر کاملی از او به دست آید.

وی افزود: ویژگی آل احمد در جستجوگری و تحولات مداوم در زندگی اش است؛ این ویژگی باید مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه آل‌احمد در برابر قضاوت‌های سطحی و پیش‌فرض‌های ذهنی قرار گرفته و برای درک صحیح آثار او باید از دیدگاه بدون سوگیری به آن نگاه کرد.

خاکی در پاسخ به پرسشی از خورشاهیان، درباره داوری و تحلیل شخصیت‌های تاریخی، به‌ویژه متفکران، از دو زاویه گفت: یکی از منظر زندگی فرد و پیام‌هایی که این زندگی به ما می‌دهد و دیگری از منظر آثار و پیام‌های آن. باید توجه داشت آل‌احمد در زمان خود با منابع محدود و شرایط خاصی مواجه بود و تصمیماتش باید در چارچوب آن زمان مورد بررسی قرار گیرد. نقش صداقت در زندگی آل‌احمد اهمیت دارد و باید او را فردی پویا و در جستجوی حقیقت دانست، با این‌حال نباید رفتارهای او را به‌عنوان الگو برای دیگران پذیرفت.

جمع بندی این نشست برای مخاطبان حاضر در جلسه به این ترتیب بود که: جلال آل‌احمد شخصیتی پیچیده و چندلایه است که آثار و شخصیتش باید با دقت و از ابعاد مختلف بررسی شود تا درک درست و کاملی از او و تأثیراتش در تاریخ ادبیات معاصر ایران به دست آید.